موتورخانه به عنوان قلب سیستم تهویه مطبوع یا حرارت مرکزی مورد استفاده قرار میگیرد. موتورخانه ممکن است در زیر زمین یا اتاقی خارج از ساختمان بنا شود و شامل اجزایی مانند چیلر، بویلر، پمپها، لولهها، مشعل، برج خنک کن و… میشود. در ادامه در مورد اجزای تشکیل موتورخانه توضیحاتی ارائه میگردد:
وسایل تولید حرارت – دیگ (Boiler)
از رایجترین مولدهای گرمایی، دیگهای حرارت مرکزی هستند. در دیگها انرژی حرارتی از سوخت (که توسط مشعل تولید میشود) گرفته شده و به آن داده میشود. بسته به نوع مصرف، آب میتواند در دیگ ها به آب گرم (۸۷ درجه سانتیگراد)، آب داغ (۲۰۰ درجه سانتیگراد با افزایش فشار آب) و یا بخار تبدیل شود؛ لذا دیگ ها به سه نوع دیگ آب گرم، آب داغ و دیگ بخار تقسیم میشوند.
در دیگهای آب گرم انرژی حرارتی تولید شده توسط مشعل، آب گرم یا داغ را تولید مینماید و سعی میشود که از تولید بخار جلوگیری به عمل آید؛ زیرا در این دیگها سوپاپی جهت کنترل بخار ایجاد شده، وجود ندارد و در صورت تولید بخار به دیگ آسیب جدی وارد میشود. دیگهای آب گرم از نظر جنس و ساخت به دو نوع چدنی و فولادی تقسیم میشوند. دیگها با ظرفیتهای مختلف موجود هستند که یکی از پرکاربردترین آنها در ظرفیتهای بین یکصد هزار تا دویست هزار کیلو کالری با سوخت گاز شهری است که در دمای ۸۰ درجهی سانتیگراد تنظیم میشود.
چیلر (Chiller)
چیلر یک سیستم تبرید است که میتواند تراکمی یا جذبی باشد و برای تولید آب سرد به منظور اهداف تهویه مطبوع مورد استفاده قرار میگیرد. در ماشینهای مبرد تراکمی، مقداری کار در کمپرسور (Compressor) انجام داده میشود، کمپرسور بخار مبرد را متراکم نموده و فشار و دمای آن افزایش میشود. مبرد در کندانسور (Condenser) حرارت دریافت کرده را به محیط پس داده و تقطیر میشود. مبرد مایع بعد از عبور از شیر انبساط (Expansion valve) وارد اواپراتور (Evaporator) شده و در اثر ازدیاد حجم، حرارت محیط اطراف را جذب میکند و در نتیجه، هوای اطراف اواپراتور خنک میشود. اگر از یک مبدل پوسته لوله در اواپراتور استفاده شود، میتوان آب خنک را برای سرمایش ساختمان استفاده نمود.
شرکت دانش بنیان سرو انرژی کیا با تکیه بر دانش و تخصص مهندسین جوان ایرانی محصولی کاملاً نوآورانه و بومی را در راستای پایش و کنترل هر چه بیشتر، بهتر و دقیقتر تاسیسات ساختمان به بازارهای داخلی و بینالمللی عرضه کرده است. سامانه پایش، نگهداری و تعمیرات تاسیسات «سرو نت» که سامانهای هوشمند جهت پایش و کنترل تاسیسات ساختمانهای بزرگ و مجهز است، محصولیست دانشبنیان که توسط متخصصان شرکت سرو انرژی کیا توسعه داده شده است.
مطالعه این مقاله را نیز به شما پیشنهاد می کنیم: سامانه پایش و نگهداری هوشمند تاسیسات ساختمان با سرونت (Sarvnet)
برج خنک کن (Cooling tower)
گرمایی که در سیکل کار چیلر در کندانسور دفع شده به آب داده میشود، آبی که به این صورت گرم شده، به برج خنک کن منتقل میگردد تا گرمای خود را در آنجا به محیط اطراف بدهد. نحوه عمل در برج خنک کن به این صورت است که آب از بالا به پایین پاشیده میشود و در حین عبور از قسمت های داخلی برج، با وزش هوا، قسمتی از گرمای آب به محیط داده میشود و مقداری از حرارت باقیمانده نیز ضمن تبخیر ذرات آب (که با گرفتن گرما همراه است) خنثی میشود، پس از این مراحل آب در تشتک زیر برج جمع شده و جهت برقراری مجدد سیستم وارد چیلر میشود. وزش هوا در داخل برج معمولاً به وسیله فن (هواده یا بادرسان) صورت میگیرد. بادرسانها از نوع پروانهای و یا سانتریفوژ هستند.
مطالعه این مقاله را نیز به شما پیشنهاد می کنیم: برج خنک کن (کولینک تاور)
مشعل (Burner)
تولید گرما در دیگ ها به وسیله مشعل صورت می پذیرد. مشعل ها معمولاً با سوختهای مایع (Oil Burner) یا گاز کار میکنند. در مناطقی که دسترسی به گاز آسان باشد، از مشعل های گازی (Gas Burner) استفاده میشود. در مشعلهای گازی عمل احتراق به وسیله گاز صورت میپذیرد. به علت خطرات بیشتری که گاز نسبت به گازوئیل دارد، کنترل آن از حساسیت زیادی برخودار است. معمولاً دارای یک ترموکوپل برای کنترل شعله است و در صورتیکه شعله از میان برود، فرمان قطع جریان گاز را میدهد.
خطوط و وسایل انتقال انرژی
انتقال گرما و سرما توسط دو عامل آب یا بخار (لوله کشی) یا هوا (کانال کشی) صورت میگیرد. وسیله ایجاد فشار در لوله کشی پمپ و در کانال کشی، بادرسان (فن) میباشد. آب به وسیله دیگ، گرم و یا به واسطه چیلر، سرد شده و توسط خطوط لوله کشی به قسمتهای مورد نیاز منتقل میشود.
ایجاد فشار به وسیله پمپ (Pump) صورت میگیرد. معمولاً در ظرفیتهای کم (تا حدود ۱۰۰GPM) از پمپ خطی که در فضای آزاد روی مسیر خط لوله نصب میشود، استفاده شده و در ظرفیتهای بزرگتر، پمپ زمینی (Base Mounted Pump) به کار می رود.
پمپ زمینی روی فونداسیون نصب شده و قبل از اتصال به سیستم لوله کشی، معمولاً از لرزه گیر استفاده میشود تا لرزش پمپ که باعث ایجاد خستگی و شکستن لولهها میشود، به شبکهی لوله کشی منتقل نگردد. در مواقعی که احتیاج به فشار زیاد باشد، از پمپهای چندمرحلهای (Multi Stage Pump) استفاده میشود. عموماً پمپهای موتورخانه طبق برنامه زمانبندی شده به نوبت در مدار قرار گرفته میشوند. اینگونه پمپها در مکش دارای گیج فشار (مانومتر)، شیرفلکه، صافی (Strainer) و لرزه گیر هستند و در رانش نیز دارای لرزه گیر، شیر یکطرفه، شیر فلکه و مانومتر میباشند. شیر یکطرفه یا Check valve برای جلوگیری از برگشت جریان میباشد. مانومتر فشار را مشخص میکند. شیر کشویی برای قطع یا وصل آب و شیر فلکه سوزنی برای تنظیم دبی آب استفاده میشود. صافی نیز برای جلوگیری از ناخالصی آب در داخل پمپ نصب میشود.
وسایل تبادل و توزیع گرما و سرما
آب، بخار و یا هوا بعد از عبور از شبکههای انتقال، به وسائل توزیع گرما و سرما رسیده و تهویه مطبوع محیط را فراهم میآوردند. منظور از وسایل توزیع سرما و گرما در اینجا فن کویل و هوا ساز است. از فن کویل برای گرمایش در زمستان و هم برای سرمایش در تابستان استفاده میشود. آب سرد و گرمی که در دستگاههای مولد انرژی (دیگ یا چلیر) تولید میشود، توسط پمپ و شبکه لوله کشی به فن کویل رسیده و پس از عبور از کویلهای پرهدار به وسیلهی وزش اجباری هوا روی کویل ها، سرما و گرما را به محیط انتقال میدهد.
فن کویل را معمولاً زیر پنجره قرار داده و پشت آن دریچه هوای تازه نصب مینمایند. عیب سیستم فن کویل نسبت به تهویه مطبوع (دستگاه هواساز) این است که در فن کویل نمیتوان روی رطوبت هوا کنترل داشت. این دستگاه در ساختمانهایی مورد استفاده قرار میگیرد که درجه حرارت هر یک از اتاق ها را مستقلاً بخواهند کنترل کنند. کنترل درجه حرارت در سیستم فن کویل به دو صورت انجام میگیرد: یکی نصب شیربرقی روی لولهی رفت و برگشت که به علت هزینه زیاد معمولاً اجرا نمیشود و دیگری نصب ترموستات اتاقی در داخل است که به باد رسان فن کویل دستور قطع و وصل میدهد ولی آب سرد و گرم کماکان در داخل آن جریان دارد.
هوا ساز (Air Handler unit)
دستگاه هواساز عمل تهویه مطبوع زمستانی و تابستانی را انجام میدهد. هوای تازه با هوایی که توسط کانالهای برگشتی جمعآوری شده و در محفظهی اختلاط (Mixing box) مخلوط شده و پس از عبور از کویل حرارتی و یا برودتی و رطوبت زن (humidifier) به وسیلهی باد رسان به کانال رفت داده شده و از آنجا هوای مطبوع (Conditioned air) که دارای شرایط مورد نیاز است، به اتاقهای مختلف توزیع میشود. سرعت هوا روی کویل سرد معمولاً ۵۰۰fpm اختیار میشود.
هوا سازهای مربوط به موتورخانه عمل رطوبت زنی توسط روش (Steam Jet) صورت میگیرد که در این روش، بخار مستقیماً وارد محیط میشود. در صورتی که عمل رطوبت زنی توسط لوله آب و افشانکهای متعدد صورت پذیرد، روش بهتری است؛ زیرا از روش بخار معمولاً در صنایع استفاده میشود.
منبع انبساط بسته
آب در اثر افزایش دما، انبساط حجمی پیدا میکند و این انبساط موجب بروز ترکیدگی در لولهها و بویلرها میشود که به این منظور از منبع انبساط استفاده میکنند. منابع انبساط در انواع باز و بسته موجود هستند که معمولاً در موتورخانه شوفاژ از منبع انبساط باز استفاده میشود. همچنین در صورت کاهش آب موجود در سیستم، آب از طریق منبع انبساط وارد سیستم خواهد شد. در هنگام سرمایش نیز یک دستگاه منبع انبساط بسته سرمایی مورد استفاده قرار میگیرد که کمبود آب سیستم را جبران میکند.
ما در شرکت دانش بنیان سرو انرژی کیا، با تکیه بر دانش فنی و تجربه متخصصان تیم خود، آمادهایم تا در راستای رسالت خود در تعمیر و نگهداری تاسیسات ساختمان، از برج های خنک کننده ساختمانهای مسکونی، برجها و هتلها نگهداری کنیم و با بازدید دورهای و تعمیر بخشهای لازم به بهبود بازدهی تاسیسات ساختمان شما بویژه سیستم سرمایشی آن کمک کنیم.